Het Lugdunum dat op de Peutinger Kaart vermeld staat is vermoedelijk verdwenen door het verschuiven van de kustlijn. Na stormen in onder andere de jaren 1520, 1552 en 1562 waren op het strand tussen Katwijk aan Zee en Noordwijk aan Zee ruïnes zichtbaar. Bij de blootlegging in 1520 werden er veel Romeinse vondsten gedaan, vooral stenen en munten met als laatste datering 270 na Chr. Toentertijd werden de resten benoemd als Brittenburg. Deze naam is eigenlijk onjuist want het verwijst van oudsher naar een hier in de buurt gelegen tolburcht die omstreeks 1050 is afgebroken.
De oudste plaat van de Romeinse 'Brittenburg' is een als zodanig door prof. Holwerda geïdentificeerde houtsnede van Abraham Ortelius uit 1562 voor de uitgaven van Lodovico Guicciardini en gedrukt bij Plantijn in Antwerpen. Deze houtsnede werd in de latere uitgaven van Guicciardini vervangen door de hier afgebeelde gravure.
De Brittenburg was een zeer groot complex. Het grondoppervlak van de Brittenburg komt overeen met dat van het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam.
Gezien de vierkante vorm van de binnenbouw was de Brittenburg mogelijk een vuurtoren naar het model van de pharus van Ostia met een hoogte van ca. 60 meter en een basis van 72 x 72 meter. Volgens de Romeinse geschiedschrijven Suetonius liet keizer Caligula hier op het strand een grote vuurtoren bouwen. Al voordat in de 16e eeuw veel belangstellenden op de Brittenburg afkwamen, vertelden de Katwijkers dat hun netten regelmatig achter stenen vast bleven zitten aan wat zij "Kalla's toren" (Kalla = Caligula) noemden. 1
De wel eens gebruikte naam Lugdunum Batavorum is niet geschiedkundig correct. De toevoeging 'Batavorum' werd gedaan om dit Lugdunum te onderscheiden van het Lugdunum in Frankrijk. In de Romeinse tijd woonden hier echter geen Bataven maar Cananefaten. 2
De hier aangegeven locatie is de meest waarschijnlijke, afgaande op de verschillende vondstmeldingen. Er is echter nooit onomstotelijk bewijs voor de juiste positie van het fort geleverd. 3 Een alternatieve hypothese plaatst het fort zelfs enkele honderden meters oostelijker, onder het parkeerterrein ten noorden van de Uitwateringssluizen. 4 Ook recente baggerwerkzaamheden aan de kust hebben geen nieuwe aanwijzingen opgeleverd. 5
Ook over de datering van het fort is veel discussie geweest, omdat de plattegrond van Ortelius hoektorens laat zien die gebruikelijk zijn voor de Laat-Romeinse periode. 6 Hiervoor is echter geen aanvullend bewijs in de vorm van vondsten.
Bronverwijzingen
- ↑Wikipedia.nl: Lugdunum Batavorum
- ↑Livius.org: Lugdunum (Brittenburg)
- ↑Parlevliet, D. 2002. De Brittenburg voorgoed verloren. Westerheem 51, blz. 115-121.
- ↑Knul, M. en M. van Zoeren 2012. De ligging van de Brittenburg. Semafoor 13-3, blz. 1-8.
- ↑Geschiedenis van Zuid-Holland: Op zoek naar de Brittenburg
- ↑Oud, S.P. 1995. Brittenburg: hoektorens en muurstukken. Westerheem 44, blz. 225-230.