Een amateur-archeoloog vond in het jaar 2000 op een omgewoeld terrein een opgerolde loden plaat van circa 17 bij 6,5 tot 7,5 centimeter waarin in drie kolommen aanvankelijk onleesbare teksten waren gekrast. De Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek heeft deze vervolgens schoongemaakt en geconserveerd.
De raadselachtige plaat is vervolgens voor verder onderzoek naar professor Haalebos van de Radboud Universiteit Nijmegen gegaan. Op 5 maart 2001, de dag voor zijn plotselinge overlijden, ontdekte hij de sleutel om de tekst te begrijpen. Het woord ‘Avern’ kon hij in verband brengen met de naam Avernus, een naam die de Romeinen gebruikten voor de duistere onderwereld (zie Tempel van Apollo, Meer van Averno). Dit woord, in combinatie met het gebruik van lood, waardoor de plaat kon worden opgerold, maakte duidelijk dat het een vervloekingsplaat (tabella defixionum) betrof. Uiteindelijk kon hij de namen van 21 verschillende Romeinse soldaten ontcijferen. De meeste namen op de loden plaat zijn van Latijnse oorsprong en zijn afgeleid van bijvoeglijke naamwoorden en zelfstandige naamwoorden. Zo betekenen de op de plaat genoteerde namen als Ingenuus, Placidus en Priscus respectievelijk ‘vrijgeboren’, ‘bedaard’ en ‘ouderwets’ en de namen Lupus en Pastor ‘wolf’ en ‘herder’. Drie regels van de plaat zijn onvertaald gebleven. 1 2
Het is de eerste vervloekingstafel die in Nederland is ontdekt. Vervloekingstafels zijn in grote aantallen gevonden bij de baden in het Engels Bath (Aquae Sulis), waar het doorgaans de vervloeking van de dief van kleding van een badgast betrof.
De loden plaat is in opgerolde toestand aangetroffen, wat een aanwijzing is dat de vervloekingstafel verstopt was in het kampement om zo zijn vervloeking uit te laten komen. De vondst toont aan dat de soldaten in Bodegraven bij tijd en wijle op gespannen voet met elkaar leefden.
De namen op de vervloekingsplaat verraden iets over de herkomst van de soldaten: sommige namen komen in bepaalde Romeinse provincies vaker voor dan in andere. In Bodegraven was vermoedelijk een Spaans garnizoen gestationeerd. De namen op de plaat lijken erop te wijzen dat de veronderstelde oorspronkelijk Spaanse afdeling alleen nog in naam Spaans was, maar dat soldaten uit verschillende delen van het Romeinse Rijk afkomstig waren: de verschillende namen lijken niet alleen afkomstig te zijn uit het Spaanse gebied, maar uit verschillende windstreken, waaronder het Donaugebied en uit het Mediterrane gebied.
Museum Het Valkhof in Nijmegen heeft de loden plaat aangekocht.
Zie ook
Bronverwijzingen
- ↑Haalebos, J.K. en R. Polak, 2007. Een lijst met Romeinse namen uit Bodegraven. Vloektafeltje informeert over herkomst soldaten. Westerheem 56, blz. 114-122
- ↑Vos, W., Lanzing, J., en Siemons, H., 2016. Romeins Bodegraven. Een overzicht van en visie op de archeologische bewoningsresten. Oosterbeek, Vos Archaeo.