Vici.org

Omgeving:

MarsAltaar van IseneucaegaAltaar van IseneucaegaRomeins BalsariumZittende JupiterRing Tiel-MedelWij-monument Tiel-Medel 2Schaal terra sigilataIjzendoorn De WoerdRomeins zwaardVerspoeld Romeins scheepswrakMaiorianus muntGoudschat LiendenDraadfibulaSchrijfplankje Est de SteendertStempels van VariatusBronzen BatavenkopjeIJzeren olielampjeHaarspeldSkeletmateriaal KesselZwaardfragmenten KesselSchedelfragment vrouwZuilenbundel opgegraven bij Kessel

Locatie:

  • Nederland, Wamel
  • geo:51.880829,5.457382
  • Locatie onzeker

Classificatie:

  • Herberg of halteplaats
  • Niet zichtbaar

Annotaties

Ad Duodecimum (vertaald: "bij de twaalfde [mijl]") staat vermeld op de Tabula Peutingeriana. De exacte ligging is onbekend. Het ligt volgens genoemde Peutingeriana aan de weg tussen Noviomagus (Nijmegen) en Forum Hadriani (Voorburg), tussen de plaatsen Grinnibus (Rossum?) en Nijmegen. Volgens die kaart is de afstand tot Nijmegen '18', zonder vermelding van de gebruikte eenheid. Als die afstand in Romeinse Mijl gegeven is dan is de afstand tot Nijmegen gelijk aan 12 Gallische Mijl, waarmee de naam verklaard zou zijn. Het wringt hier wel dat in deze delen van de Peutingerina juist de Gallische Mijl de gebruikelijke eenheid lijkt te zijn.

Aangenomen dat de afstand tot Nijmegen 18 Romeinse Mijlen zou zijn dan zou Ad Duodecimum ter hoogte van het huidige Wamel kunnen liggen. Problematisch is dat de Peutingeriana de rivier de Waal niet toont. Het is daardoor niet uit te sluiten dat de plaats ten noorden van de Waal gezocht moet worden. De weg van Nijmegen naar Voorburg moet immers ergens de Waal overgestoken zijn.

De afstand tot Grinnibus staat op de Peutingeriana vermeld als '6'. Wellicht is deze afstand wel in Gallische Mijl gegeven, zoals gebruikelijk. De afstand van 6 Gallische Mijl komt vrij goed overeen met de afstand van Wamel tot Rossum. In Rossum, ook ten zuiden van de Waal, zijn in ieder geval veelvuldig Romeinse vondsten gedaan.

Het is niet duidelijk wat de aard van Ad Duodecimum was. De naam suggereert dat het vooral een halteplaats (statio) betreft. De ligging bij de toenmalige splitsing van de rivieren de Waal en de Linge zou van strategische of sacrale betekenis geweest kunnen zijn. De hoofdstroom van de Waal liep in Romeinse tijd waarschijnlijk via de Dode Linge en de Linge. Achter de aftakking was de Waal waarschijnlijk relatief makkelijk over te steken. De naam Wamel zou zou te verklaren kunnen zijn als afgeleid van het werkwoord 'waden', in de betekenis van 'door ondiep water lopen'1.

Bronverwijzingen

  1. Van Zijvond tot Schippers Krib Inspirerende sporen van eeuwenlang leven met de Waal. Quickscan cultuurhistorie Pilot Langsdammen Waal


Relevante musea

Flipje & Streekmuseum

Museum met een kleine Romeins-archeologische collectie

Nijmegen, Museum het Valkhof

Nijmegen, Museum het Valkhof

Leiden, Rijksmuseum van Oudheden

Grootste archeologische museum van Nederland met grote collectie Romeinse voorwerpen


In de buurt

Flipje & Streekmuseum (1 km)

Museum met een kleine Romeins-archeologische collectie

Tiel - Kerkstraat - Achterweg, nederzetting (1 km)

Sporen van mogelijke nederzetting uit de Romeinse tijd

Beeldje Mars en fibulae (2 km)

Beeldje van Mars en fibulae


Dit object is toegevoegd door René Voorburg op 2012-03-17. Laatst bewerkt door René Voorburg op 2018-03-04. Persistent URI: http://vici.org/vici/2538 . Download als RDF/XML, GeoJSON, KML.
Annotatie beschikbaar onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Unported-licentie. Metadata beschikbaar onder de Creative Commons Publiek Domein Verklaring, tenzij expliciet anders aangegeven.

Vici.org partners:

Livius.org: articles on ancient history   Rijksmuseum van Oudheden