Forum Hadriani was de meest noordelijke Romeinse stad op het Europese vasteland. Het was oorspronkelijk een nederzetting van de Germaanse stam der Cananefaten, die in het westelijk kustgebied van Germania Inferior woonden.
In 121 en 122 maakte keizer Hadrianus een grote rondreis langs de noordwestelijke grenzen van het Rijk. Hierbij deed hij waarschijnlijk ook de Cananefaatse nederzetting aan. Tijdens dit bezoek verleende de keizer hen marktrechten en gaf het dorp zijn naam, Forum Hadriani (Markt van Hadrianus). De nederzetting werd hierop herbouwd volgens Romeins ontwerp. Waarschijnlijk kreeg Forum Hadriani tijdens het bewind van Antoninus Pius, rond het jaar 150 stadsrechten en werd een Municipium. De officiële naam werd toen waarschijnlijk Municipium Aelium Cananefatium (Aelius was de familienaam van Hadrianus), afgekort tot MAC.
Met een oppervlakte van ongeveer 300 bij 400 meter was Forum Hadriani niet echt een grote plaats. Toch waren alle specifieke eigenschappen van Romeinse stad aanwezig. Er was een stadsmuur met meerdere poorten en er lag een dubbele gracht om de stad. Binnen de muren was een recht stratenpatroon waarlangs diverse stenen gebouwen en tempeltjes waren gebouwd. Er was een badhuis, een herberg en woonhuizen. Ook kende Forum Hadriani een insteekhaven die verbonden was met het kanaal van Corbulo. Deze waterweg was rond 50 n. Chr. door de Romeinse generaal Corbulo aangelegd en vormde een belangrijke economische verbinding tussen het fort Matilo aan de Rijn (bij Leiden) en de Maas (bij Naaldwijk). De loop komt ongeveer overeen met het kanaal dat nu de naam De Vliet draag.
In totaal woonden er ongeveer 1000 mensen.
Rond 270 werd de stad door de Romeinen verlaten. Forum Hadriani is daarna in verval geraakt. In de middeleeuwen werden de stenen van de huizen waarschijnlijk van het terrein verwijderd om elders te worden hergebruikt.
Wat is er te zien
Op de plaats waar de stad ooit stond is nu niets meer te zien, al bevinden zich nog wel veel restanten onder de grond. Het Voorburgse park Arentsburg ligt grotendeels over de restanten van Forum Hadriani. Hier is een gedenkzuil geplaatst ter herinnering aan de Romeinse stad. In de wijk die tegen het Arentsburgpark aanligt is de loop van de stadsmuur aangegeven in het straatpatroon.
In het Archeon is een ambachtswoning van Forum Hadriani gereconstrueerd.
Forum Hadriani staat ook vermeld op de Peutinger kaart, de routekaart uit Romeins tijd.
Meer
- Objecten van Forum Hadriani in de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.
Zie ook / bronnen
- Wikipedia: Forum Hadriani
- Buijtendorp, T.M. Forum Hadriani. De vergeten stad van Hadrianus: Ontwikkeling, uiterlijk en betekenis van het 'Nederlands Pompeji'
- Geschiedenis Beleven: Een rondleiding door Forum Hadriani