Te Meinerswijk zijn in 1979 resten van een castellum ontdekt. Tijdens een veldverkenning vond men een grote hoeveelheid Romeins aardewerk. Ook trof men kleine brokjes tufsteen aan, wat een aanwijzing voor steenbouw vormde. Uit de onderzoeksgegevens werd geconcludeerd dat het hier om een castellum moest gaan. In 1991 is vervolgens een opgraving gedaan. Het principia (centrale hoofdgebouw) bestond uit een binnenhof met zijgebouwen en achterin een dwarsgelegen hal met daarachter zeven vertrekken. Ten zuiden van de principia lag de vestingsmuur met achterpoort1. De opgegraven principia was 34 x 38 m groot en had muren van 1,40 m dik. Via een omzuilde voorhof kreeg de bezoeker toegang tot een grote hal of basilica. In de hal is ook een mogelijk podium aangetroffen. Achter de hal bevonden zich werkruimten en het vaandelheiligdom (aedus). De dakpannen bleken van Holdeurns aardewerk, afkomstig uit de grote aardewerkfabriek in Berg en Dal bij Nijmegen. Er zijn aanwijzingen gevonden voor muurschilderingen, andere noemenswaardige vondsten zijn resten van een stenen plaat met de naam van keizer Alexander Severus (mogelijk bevestigd op een beeldsokkel) en een bouwinscriptie die verwijst naar legioen I Minervia.
Het castellum is waarschijnlijk aangelegd tussen 10 en 20 na Chr., mogelijk ter voorbereiding van de laatste Germaanse veldtocht van Germanicus in het jaar 16, toen duizend schepen zich verzamelden in de Betuwe. In 69/70 viel het castellum ten prooi aan de gewelddadigheden van de Bataafse Opstand. Een teruggevonden, dikke brandlaag is daarvan de stille getuige. Het castellum is vervolgens herbouwd, mogelijk gedeeltelijk in steen. In het laatste kwart van de tweede eeuw bouwden de Romeinen een compleet nieuw castellum in steen. De reden hiervoor blijft onduidelijk, maar het zal te maken hebben met de dreiging van interne en externe conflicten die bijvoorbeeld ook Nijmegen noopten tot de bouw van een stadsmuur. Het is onduidelijk wanneer het castellum is verlaten. De derde eeuw wordt genoemd, maar in de zuidelijke gracht van het castellum is een 4de eeuwse fundering van palen met hergebruikte blokken tufsteen gevonden. De functie van de fundering is onbekend. Het ligt voor de hand om hier de aanzet van een muur of wal in te zien, ter bescherming van het castellum tegen vijanden of wateroverlast. Opmerkelijk genoeg is het aantal Laatromeinse vondsten gering. Dit lijkt in tegenspraak met een 4de eeuws gebruik van het castellum. Aangezien Ammanius Marcellinus meldt dat in 359 na Chr. Castra Herculis herbouwd werd, komt de identificatie van dit castellum met het Meinerswijkse exemplaar op losse schroeven te staan 2. Volgens een recente theorie zou dit castellum Meinerswijk gelijk staan aan het Levefanum van de Peutingerkaart3. Ter versterking van die theorie is dat er in de 17e eeuw in het nabijgelegen Malburgen een (nu verloren) votiefsteen gevonden is gewijd aan de inheems-Romeinse goding Haeva4 5. Levefanum, zoals vermeld op de Peutingerkaart zou zoals al aangenomen werd, een verschrijving zijn van Haevae Fanum, het heiligdom van Haeva.
Begin 2016 zijn de contouren van de fundamenten van het principia en van de hoeken van het castellum in het terrein zichtbaar gemaakt.
Zie ook
Bronverwijzingen
- ↑Informatiebord terplekke
- ↑Provincie Utrecht: Terreinencatalogus voor de werelderfgoednominatie Romeinse Limes
- ↑J.G.M. Verhagen, "De Gelderse limes herzien. Een nieuwe identificatie van Romeinse plaatsnamen in Gelderland" (in: Archeobrief 17/3 (2013) 29-37)
- ↑In de ban van de Betuwse dijken. Deel 5, Malburgen. Alterra-rapport 405
- ↑Laurent Philippe Charles van den Bergh, 1846. Proeve van een kritisch woordenboek der Nederlandache mythologie