Utrecht - Domplein, castellum

Op het Domplein zijn vanaf 1929 opgravingen verricht naar de resten van het castellum Traiectum, dat hier in de jaren 40 na Chr. werd gebouwd. In de eerste fasen bestond het Romeinse castellum uit een houten constructie met aarden wallen eromheen. Het eerste castellum werd spoedig vervangen door een nieuwe versterking. Gezien de aanwezigheid van een dikke brandlaag is dit castellum waarschijnlijk verwoest tijdens de Bataafse opstand in het jaar 69. Hierop volgde nog een derde en vierde houten castellum. Zoals de andere castella aan de noordelijke Limes werd Traiectum rond 200 na Chr. in tufsteen uitgevoerd. Het tot dusver rechthoekige castellum werd toen tevens naar het noorden uitgebreid, waardoor het geheel een meer vierkant grondplan kreeg. Ook poorten en hoektorens werden in steen opgetrokken. In het castellum Traiectum waren zo’n 500 soldaten gelegerd. Het fort werd aan het eind van de 3e eeuw verlaten, maar op de locatie van het castellum verrees in de 7e eeuw de eerste voorloper van de huidige Dom. ^{1 2 3 4 5 67}

De naam Traiectum komt voor in de reisgids van Antoninus maar niet op de Peutingerkaart. Bij velen wekt dat verbazing maar beseft moet worden dat de Peutingerkaart niet volledig is. Zo wordt bijvoorbeeld Maastricht ook niet expliciet vermeld. In de Romeinse tijd was het nabijgelegen fort van Vechten (Fectio) belangrijker: het huisvestte tweemaal zoveel soldaten.

Ondergrondse restanten van het castellum zijn samen met resten van het (vroege) middeleeuwse verleden van het Domplein blootgelegd in een voor Nederland uniek museum, Domunder. De omtrek van het castellum is gevisualiseerd in de bestrating van het Domplein.

Bronverwijzingen

1. ↑Giffen, A.E. van, C.W. Vollgraff & G. van Hoorn, 1934. Opgravingen op het Domplein te Utrecht, wetenschappelijke verslagen 1-2. Voorloopig bericht over de opgraving of het Domplein te Utrecht in December van 1929; De opgravingen in Juni en Juli 1933. Haarlem, Tjeenk Willink & Zoon.
2. ↑C.W. Vollgraff & G. van Hoorn, 1936. Opgravingen op het Domplein te Utrecht, wetenschappelijke verslagen 3. De opgravingen in Juni en Juli 1934. Haarlem, Tjeenk Willink & Zoon.
3. ↑C.W. Vollgraff & G. van Hoorn, 1938. Opgravingen op het Domplein te Utrecht, wetenschappelijke verslagen 4. De opgravingen in Juni en Juli 1935. Haarlem, Tjeenk Willink & Zoon.
4. ↑Ozinga, L.R.P., T.J. Hoekstra, M.D. de Weerd & S.L. Wynia, 1989. Het Romeinse castellum te Utrecht (Studies in Prae en Protohistorie 3). Utrecht, Broese Kemink.
5. ↑Montforts, M.J.G.T., 1995. Romeins Utrecht. Utrecht, Matrijs.
6. ↑Kloosterman, R.P.J., 2010. Lichte Gaard. Archeologisch onderzoek naar het castellum en het bisschoppelijk paleis (in Utrecht). Utrecht, Cultuurhistorie Gemeente Utrecht.
7. ↑Dijk, K.M. van 2014. Terreinencatalogus voor de werelderfgoednominatie Romeinse Limes. Amersfoort, Buro de Brug, catalogusnummer 4.2.7